طریقه تست قطعات الکترونیک

با توجه به اینکه در مدارات الکترونیکی از مقاومت جهت کنترل و تقسیم جریان و کنترل و تقسیم ولتاژ استفاده می شود و جهت انجام این کار مقاومتها به صورتهای سری و موازی با عناصر دیگر الکترونیک بسته می شوند . تست این قطعه درمدار باید با توجه به قطعات جانبی باشد . مثلاً یک مقاومت اگر با یک سلف درمدار به صورت پارالل ( موازی ) بسته شده باشد مشخصاً مقدار اهم قرائت شده بستگی به مقاومت dc سلف دارد ویا زمانیکه یک مقاومت با یک دیود موازی بسته شده است دراین صورت اگرمقدار اهم این مقاومت بالاتر مقدار اهم حالت گرایش مستقیم دید هم باشد مسلماً اهم قرائت شده بجای مقدار اهم مقاومت میزان اهم حالت گرایش مستقیم دیود را نشان می دهد . پس در تست قطعات درمدار توجه به مدار و شرایط قرار گرفتن قطعه شرط اصلی تست قطعات میباشد .
حال با توجه به مطالب فوق تست مقاومت را به شرح زیر عنوان می کنم .
مقاومتهای کم اهم کوچکتر از ۱۰۰ اهم اکثراً قابل تست می باشند و لذا تست این قطعات مانند حالت خارج از مدار با تلرانس ۲۰ درصد قابل قبول است .
مقاومتهای کوچکتراز یک اهم که درمدارات جدید خیلی حائز اهمیت می باشند باید با دقت بیشتری مود توجه باشند چون گاهی ممکن است یک مقاومت ۲۲/۰ اهم تبدیل به یک مقاومت ۳۳/۰ شود و این افزایش اهم در مدارات را نباید نادیده گرفت زیرا در اکثر مدارات از این مقاومت فید بکی به مدار داده شده و میزان جریان ویا ولتاژ دراین نقطه سنجیده می شود .
بنا براین تست مقاومت های بزرگتر از صد اهم در مدار را با تست این قطعه خارج ازمدار نسنجید و باید با توجه به تحلیل و ارتباط قطعه با سایر قطعات تست نمائید و یا ممکن است مجبور به آزاد نمودن یک پایه قطعه شوید و یا از روشهای ولتاژ گیری استفاده کنید.

تست مقاومتهای متغیر : این نوع مقاومت از نظر شکل ظاهری در اشکال مختلف و به نامهای پتانسیومتر و ولوم ساخته می شود به شکل استوانه به شکل کشوی و یا …. درواقع مقداری گرافیت و یا اکسید فلزات مختلف و یا …….. را روی یک قطعه فیبر استخوانی و یا … هرشکلی رسوب می دهند دوپایه ی ثابت از طرفین خارج نموده و یک پایه لغزنده روی آن از ابتدا به انتها می لغزد ومانند دو مقاومت متغیرند که باهم به صورت سری بسته شده باشند در مدارت مختلف به عنوان انواع ولوم ( صوت ، نور تصویر ویا کنتراست تصویر و یا جهت انواع تنظیمات در داخل دستگاههای الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرند ) .
جهت تست بسته به مقدارمقاومت می توان در مدار نیز مانند خارج از مدار آن را تست نمود . فقط توجه بهشرایط مدار گاهی از دوپایه و گاهی از هرسه پایه استفادهمی شود البته در دستگاههای جدید از انواع چند پایه نیز استفاده شده و با توجه بهساختمان درونی می توان آن را تست نمود .
در این جا تست نوع سه پایه توضیح داده می شود .

می دانیم پایه طرفین مانند یک مقاومت ثابت است لذا مانند یک مقاومت ثابتآن را تست می کنیم اما نقشه مدار را باید مد نظر داشته باشیم چون ممکن است این پتانسومتربا مقاومتهای دیگر به صورت سری یا موازی و یا ترکیبی بسته شده باشد .

پایه وسط را نسبت به هردو پایه طرفین اهم چک می کنیم و مثل دو مقاومت ثابت سری شده مقدار مقاومتش را قرائت می کنیم و می توانیم در این حالت دسته ولوم راکم و زیاد کرده در هردو جهت در ابتدا و انتها مقدار اهم قرائت شده صفر می شو د و گرنه ممکناست یکی از پایه های طرفین که اهم نادرستی نشان می دهد قطع شده باشد ویا مقاومتش بالا رفته باشد . حتی ممکن است پایه وسط قطع شدهباشد.

تست مقاومتهای ویژه یامخصوص :

مقاومتهای ویژه یا مخصوص مقاومتهایی هستند که با عوامل فیزیکی عکس العمل نشان می دهند . مانند مقاومتهای حرارتی که در دونوعptc و ntc در مدارتالکترونیکی از آنها استفاده می شوند .
ptc که در مدارات دیگوسینگ تلویزیون بیشترین استفاده را دارد مقاومتی است که با عبور جریان از آن گرم شده و گرما موجب افزایش اهمش می گردد . به همین دلیل درمسیر کویل دیگوسینگ که نقش لکه گیری را از ماسک مشبک لامپ تصویر به عهده دارد از آن استفاده می گردد .
تست این قطعه را به شرح زیر عنوان می کنم .
الف : تست چشمی : می دانیم یکی از سریعترین روشهای عیب یابی تست ظاهری و یا چشمی است و هرتعمیرکار در هنگام عیب یابی باید اولین نکته مهم رافراموش نکرده وقبل از هر چیز قطعات داخل تلویزیون و یا مدارت الکترونیکی را با دیدباز از نظر بگذراند تا اگر اشکال ظاهری در قطعات بوجود آمده است سریعاً اقدام نمائید . پایه های قطعات را با دقت بیشتری بازدید کند خصوصاً المانهایی که درهنگام کار گرممی شوند اکثراً اطراف پایه هایشان طوقه می اندازند .
ب : استفاده از حس لامسه چون یکی دیگر از توانائی های بشر استفاده از حس لامسه و توانایی تشخیص گرمی و سردی از هم دیگراست و استفاده از این حس در تعمیرات بعداز تست چشمی یکی از سریعترین و راحتترین تستها می باشد . مثلاً هنگامی که تلویزیون را روشن می کنیم و دارای لکه رنگی می باشداگرptc را لمس کنیمو گرمایی حس نشود قطعاً توجه به مدار دیگوسینگ و خصوصاً خودptc اهمیت زیادی دارد خصوصاً اگر از ptc دو پایه استفاده شده باشد .
وقتی ptc سرد باشد احتمال قطع بودن آن زیاد است گاهی ممکن است خود ptc مشکلی نداشته باشد واین اشکال مربوطبه مدار دیگوس باشد .
نکته : از حس لامسه در تست مقاومتهای ثابت پروات و یامقاومتهای آ جری و یا حتی ic ها هم خصوصاً به منظور تشخیص عبور جریان از قطعه می توان ازآن استفاده نمود یعنی هنگامیکه یک ic را لمس می کنیم و گرمای مناسبی دارد می توان نتیجه گرفت که حداقل جریانی درآن در حال عبور است . وسرد بودن قطعه ثابت می کند ممکن است مشکلی در تغذیهاین قطع به وجود آمده باشد و یا خود المان قطع شده باشد . و یا داغی بیش از اندازه آن می تواند گویای مشکلی در داخل قطعه و یا ولتاژ ورودی بیش از اندازه باشد .
اگر چندین بار این کار را انجام داده باشید اکثراً می توانید حدس بزنید کار قطعه طبیعی است یا غیر طبیعی و این نوع تست به تجربه بستگی زیاد یدارد شما هم می توانید با دقت از این تجارب کسب کنید تا سرعت عمل عیب یا بی تان بیشتر شود .
ج :قطعه ptc به دلیل نوع ساختمان داخلیش در تست می توان آنرا در کنار گوشتان تکان دهید چون اگر قرصهای داخل آن صدمه دیده باشد که با تکان دادن صدایی از داخلشان به گوش می رسد و مشخص می کندکه ptc صدمه دیده ا ست .
د : روش اهم چک در مدار نیز یکی دیگر ازتستهای هر قطعه ای می باشد . در این حالت ابتدا سیم دیگوس را خارج نموده و هردو قرص ptc را که یک پایه مشترک دارند تست می کنیم .
روش تست : پایه وسط نسبت به دو پایه دیگررا اهم چک کنید . پایه وسط نسبت به پایه ای که سیم پیچ دیگوس را تغذیه می کند اهم کمی در حدود کمتر از ۵۰ ، اهم را داراست . وپایه وسط نسبت به پایه دیگر که نقش گرم ماندن ptc تلویزیون در هنگام کار کردن را به عهده دارد اهم زیادی دارد که از ۲۰۰ ، اهم الی دو کیلو اهم در حالت سرد را نشان می دهند . البته این تست به دمای محیط نیز بستگی دارد.
ه : تست به روش ولتاژ گیری :
برای قطعه ای مانند ptc کمتر از این روش استفاده می شود زیرا نیاز ی نیست با وجود این همه تست ساده از این روش استفاده شود اما این روش هم خیلی موثر و مهم است و می توان برای اطمینان بیشتر از عمل کرد ptc از آن بهره جست .
دراین حالت ابتدا ولتمتر را در رنج ۳۰۰ ولت ac قرار داده دو پایه ترمینال ولتمتر آنالوگ را به دوپایه اصلی سیم پیچ دیگوس وصل کنید زمانی که ptc سرد است در لحظه اول نزدیک به ولتاژ برق شهر برای یک لحظه کوچک وارد سیم پیچ می شود ولی فقط در لحظه اول قابل تست است و سپس ولتاژ برق شهر روی دوسر سیم پیچ به شدت کاهش می یابد . به طوری که جریان به حدود کمتر از یک میلی آمپر می رسد

تست مقاومت ntc درمدار :
در تلویزیونهای جدید بجای مقاومت سرج از این نوع مقاومت استفاده می شود مزیت این مقاومت نسبت به مقاومت ثابت این است که در ابتدای روشن شدن تلویزیون که مقاومت سرد است مقدار اهم آن بالاتر است و زمانی که جریان از این مقاومت عبور کند گرم شده و مقدار اهمش کاهش می یابد از این خاصیت به منظور کنترل و کم کردن جریان لحظه وصل که خازن صافی خالی است و تمایل به شارژ سریع دارد استفاده شده است .
تست این قطعه در مدار مانند یک مقاومت ثابت است و چون مقدار مقاومتش از ده اهم کمتر است بنابراین به راحتی در مدار تست می شود کافی است مولتیمتر را در حالت اهم چک قرار داده و مقادر اهم رؤیت شده قرائت شود .

تست مقاومت نوری درمدار
یکی دیگر از مقاومتهای ویژه یا مخصوص است که با تابش نور بر سطح آن هدایتش بیشتر شده یعنی مقدار اهمش کاهش می یابد .
در هنگام تست نیز می توان با تاباندن نور بر سطحش عملاً تغییرات اهمی آن را مشاهده نمود کافی است دراین مرحله مولتی متر را در رنج rx100 قرار دهید و نوررا بران بتابانید . با مولتیمتر دیجیتال نیز به همین شکل قابل تست است .

تست سلف :
سلف یک سیم پیچ است و در انواع مختلف با هسته وبدون هسته ساخته می شود این قطعه چون از یک سیم پیچ ساخته می شود اکثراً دارای اهم dc کمتر از ۱۰۰اهم می باشد وبه راحتی در مدار قابل تست است مانند یک مقاومت کم اهم آن را اهم چک کنید مقدار اهمش بستگی به طول و قطر سیم دارد .

تست ترانس های درایور :
معمولاً این ترانسها دارای یک اولیه و یک ثانویه می باشند که چون نقش درایو یا راه اندازی و یا تطبیق امپدانس را دارند اصولاً ولتاژ را به جریان تبدیل می کنند کوپلاژ کننده ای ایزوله می باشند و طبقه قبلی را که امپدانس زیادی دارد به طبقه بعدی که امپدانس ورودی کمی دارد متصل می کند . مانند چوک درایور هریزنتال
و یا چوک درایور صوتی جهت تست باتوجه به اینکه امپدانس ورودی بیشتری دارد معمولاً کمتر از ۱۰۰ اهم با مولتیمتر ها قابل سنجش است. جهت چک نمودن ثانویه نیز می توان مانند یک مقاومت کم اهمی آن را در نظر گرفت و آن را تست نمود . اما در مدار چون با دیود be ترانزیستور خروجی هریزنتال موازی شده است ، هم تست دیود درمدار را غیرقابل کنترل نموده و هم در صورتیکه دیود شورت شود خودش قابل تست نخواهد بود . لذا دراین گونه موارد حتماً دیود be باید آزاد شود .