دستورالعمل نگهداشت و استفاده از سیلندر گازهای طبی در مراکز درمانی
مقدمه:
نظر به اهمیت موضوع و گستردگی استفاده از گازهای طبی در درمان و با توجه به اینکه گاه و بیگاه در بعضی از
مراکز درمانی کشور با یک اشتباه ساده در نحوه استفاده، بی توجهی به خلوص و ناخالصی گازها، عدم استفاده از
اتصالات مناسب، بی دقتی در رنگ آمیزی و انجام ندادن آزمونهای دوره ای سیلندرها، اهمیت ندادن به نکات ایمنی و
کیفی اتاق مرکزی گازها و همچنین فراموشی موضوع مهمی چون آموزش پرسنل مرتبط با امور، زندگی بیمار ان و
کاربران به خطر افتاده و اتفاقات ناگواری به وقوع می پیوندد. لذا ضرورت ایجاب می نماید که در بکارگیری ضوابط و
دستورالعملهای استاندارد در این زمینه دقت خاص بعمل آید. امید است شرایط به گونه ای برنامه ریزی شود تا در
بکارگیری گازهای طبی خطری متوجه افراد نگردد .
گازهای طبی:
گازهای طبی شامل کلیه گازهای بیهوشی، گاز اکسیژن، دی اکسید کربن، و هوای فشرده می باشد.
الزامات مربوط به مدیریت گازهای طبی به شرح ذیل می باشد .
خلوص اکسیژن در سیلندر گاز های طبی:
بر اساس استاندارد ملی ایران به شماره ۳۲۴۰میزان خلوص اکسیژن طبی نباید کمتر از % ۹۹حجمی باشد و میزان
ناخالصی CO₂آن حداکثر ۳۰۰ ppmو میزان ناخالصی COنیز حداکثر ۵ ppmباشد. علاوه بر آن، میزان رطوبت
گاز نباید بیش از ۶۷ ppmباشد و میزان مواد اکسید کننده نیز باید بر اساس این استاندارد مشخص گردد.
سیلندرگازهای طبی:
هر سیلندر گاز طبی از چند جزء اصلی تشکیل شده است که عبارتند از پایه ، بدنه ، شیر، گلویی ، فلکه ، مانومتر ،
فشارشکن ) رگولاتور (، فلومتر ، رابط و سرپوش .اجزایی مانند مانومتر) فشارسنج (، فلومتر )جریان سنج(، رگولاتور ) فشارشکن (، و لوله رابط ) جهت اتصال به ماسک
بیمار( قابل جدا شدن و تعویض هستند. در سیلندر های حاوی گاز های طبی با فشار زیاد از فشار شکن استفاده می
شود. این وسیله فشار خروجی گاز دردرون سیلندر را تاحد ۳/۵بار کاهش می دهد. مانومتر فشار خروجی از سیلندر را نشان داده و فلومتر میزان فلو را نشان می دهد. ) تمام اجزاء یاد شده بصورت یکارچه تحت عنوان مانومتر اکسیژن،N₂Oو … در بازار عرضه می شود ).
رنگ آمیزی سیلندر ها:
رنگ آمیزی سیلندرهای گاز طبی باید بر اساس جدول شماره ۱استاندارد ملی ایران به شماره ۳۰۴انجام گیرد. رنگ
سیلندر یکی از نشانه های بسیار مفید در تشخیص نوع گاز داخل آن است و قبل از رنگ آمیزی زیرسازی مناسب و
چربی گیری انجام میگیرد. طبق استانداردهای بین المللی رنگ هر سیلندر با توجه به گاز داخل آن انتخاب میشود. نوع
رنگ کاربردی از لحاظ مقاومت و یکنواختی بسیار مهم است. رنگ باید دارای طبیعتی پایدار و استحکام کافی برای این
منظور باشد و جهت مقابله با ساییدگی و پاک شدن رنگ ها بهتر است از رنگ های کوره ای استفاده شود. این رنگ
نباید زیاد سخت و شکننده باشد که با کوچک ترین ضربه ای بپرد و یا آنقدر نرم باشد که سائیده شود .
جدول شماره ۱
| اسامی گازها | فرمول | رنگ |
| اکسیژن | O₂ | سفید |
| اکسید نیتروژن | N₂O | آبی |
| سیکلو پروپان | – | نارنجی |
| دی اکسید کربن | CO₂ | خاکستری |
| اتیلن | C₂H₄ | بنفش |
| هلیوم | He | قهوه ای |
| نیتروژن | N₂ | سیاه |
| اکسیژن و دی اکسید کربن* | O₂+CO₂ | سفید و خاکستری |
| اکسیژن و هلیوم* | O₂+He | سفید و قهوه ای |
